Permakültür nedir? Nasıl uygulanır?

Bir kaç ay önce yurt bir sosyal sorumluluk projesi hazırlarken tanıştım Permakültür terimi ile.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Permak%C3%BClt%C3%BCr

Permakültür kelimesinin tam çevirisini “Sürdürülebilir Tarım” olarak yapabiliriz, yani doğal ekosistemlerden örneklenen, doğal şekilde yapılan ziraat uygulamaları denebilir. 

Bu uygulamada doğal ekosistemlerdeki çeşitliliğe önem veriliyor. Sadece üründe değil, diğer yaşam şekillerinde de doğal ekosisteme uygun olmaya çalışılıyor. Yani toprak kullanımı, bitkiler, hayvanlar, mikro klima, toprak ve su yönetimi ve insan ihtiyaçlarının hepsinin birlikte göz önüne alındığı, "sürdürülebilir yerleşimler" tasarlanmaya çalışılıyor.

Bu uygulamayı İstanbul Kızıltoprak’daki bir engelliler merkezinin bahçesinde kullanmak istedik. Amacımız engelli çocukların bu bahçede doğa ve bitkilerle tanışmasına imkan sağlamak, kendi başlarına bazı bakımları yapabilmeleri ve bu bahçenin doğal yapısı nedeniyle fazla dış destek olmadan da hayatta kalabilmesini sağlamaktı.

Az da olsa bir mali desteğe gerek vardı. Özellikle Selda'nın büyük çabaları sonuç verdi ve kendisinin de çaldığı Okay Temiz Ritim Atölyesi Pazartesi grubundan arkadaşlarının, Tuğhan'ın ve benim arkadaş çevremizden maddi yardımlar ile bir bütçe oluştu. Bu bütçe ile temel malzemeler, fidan ve tohumlar alınabildi.

Bahçe uzun zamandır ellenmediğinden, oldukça kötü bir durumdaydı.

Duvarın biraz daha sevimli görünmesi için, önce beyaza boyadık.

Toprağın zenginleştirilmesi için gerekecek olan kompost oluşturmak için hazır bir Kompost Kutusu satın almıştık.

Kompost (Vikipedi): Bitkisel ve hayvansal atıkların nemli-oksijenli ortamda bozunarak organik gübre şekline dönüştürülmesidir.

Engelli çocukların fazla uğraşmadan bunu uygulayabilmesi için hazır aldık biz, aslında bir kompost hazırlama bölgesi her bahçenin bir köşesinde sadece bir tel çit ile kolaylıkla yapılabilir. Burada amaç, organik çöplerin düzenli olarak buraya atılması, bahçeden çıkan otların, yaprakların da atılması ile çeşitli katmanlar oluşturmakta.

Bugün bu uygulamada öğrendiklerimiz: çöp katmanları arasına karbon içeren kağıt, saman gibi atıkların da katılması gerekiyor, asitli atıklardan (limon/portakal kabuğu, yağlı salata artıkları, et vs.) kaçınılması gerektiği, sistemin toprak gibi sürekli belli bir neminin olması gerektiği ve arada sırada havalandırılması gerektiği.

Toprak uzun zamandır ellenmediğinden, yüzeysel olarak kabartılıp, hazır hale getirildi. Ayrıca yürüme taşları yerleştirildi. Yürüme taşlarını mahallemizde kaldırımların değiştirilmesi sırasında sökülen ve atılacak olunan taşlardan sağladık. Her yerde iki senede bir kaldırımlar değiştirildiğinden, bu tür atık taşları bahçemizde kullanabiliriz ve aynı zamanda atıkları da değerlendirmiş oluruz.

Dikilen bitkiler özellikle çeşitlilik yaratacak ve çocuklara görsel olarak da hoş görünecek şekilde seçildi. Çiçekli bitkiler arasında yemelik bitkiler ve baharatlar serpiştirildi. Özellikle bakla taneleri, toprağın iyileştirilmesine katkıda bulunacaklarmış.

Biyolojik çeşitlilik (Vikipedi): Yoğun tarımdaki mono kültüre karşılık, permakültürde karışık ekim ve çeşitliliğin artması zararlılarla birlikte, bunları dengeleyen diğer türlerin çoğalmasını ve sağlıklı ürün yetiştirilmesini sağlar. Bu sistemde böcek öldürücü tarım ilaçlarına gerek kalmaz. Ayrıca verimli bir üretim için gerekli olan dölleyici arı ve diğer böceklerin bölgede hazır bulunması garanti edilmiş olur.

Toprak iyileştirme (Vikipedi): Baklagiller ile yapılan yeşil gübreleme, organik madde miktarını artırarak bakteriyel aktivitenin artmasını sağlar. Bakteriyel aktivite artışı alkalin toprak pH'ını düşürür, ayrıca toprağa azot sağlar. Alkalin topraklarda taban taşının kırılması, toprakta yatay kanallar açılması doğal yıkama yoluyla toprak pH'ını düşürebilir. Organik maddelerle yapılan malç uygulaması da uygun ısı ve nem koşulları sağlayarak, ayrıca topraktaki organik malzemeye katkı yaparak toprak pH dengesine olumlu katkılar yapar. Toprağın idrar, dışkı, kemik unu, kan, tüy gibi hayvansal atıklarla iyileştirilmesi, bitkisel atıkların veya yanma artıklarının toprağa verilmesi verimliliğin sürdürülmesine yardımcı olur. Ayrıca bu konuda biyolojik kömür (ing. biochar) üzerinde durulabilecek diğer başlıklardandır.

Permakültürde mümkün oldukça geri dönüşüm malzemelerinin kullanılması tercih edilmektedir. Boş yoğurt kapları ve konserve kutuları ufak çiçek dikimleri için çok uygundur. Hatta boyuna yarısı kesilen PET şişelerde kullanılabilir. Bu malzemeleri vidalarla duvara tutturabiliriz ya da bizim yaptığımız gibi, ip veya zincirle askılar yaparak asabiliriz. Ayrıca yine görsel olarak çocukların hoşuna gitmesi için bu kutuları süsleyebiliriz de.

Mesela bunu kuşlara suluk olarak hazırladık.

Bu saksı kutusunu Hayri Ustanın oğlu Fatih tekerlekli sandalyedeki çocuklar için imal etti. Böylece tekerlekli sandalye ile de buna erişilebilecek ve sandalyede oturan çocuk ekim ve hasat yapabilecek.

Tüm bitki, fidan ve tohumların dikimi yapıldıktan sonra, saman ile malç uygulandı. Malç kelimesi de ilk defa duyduğum bir şeydi. Toprağın üstü ekimden sonra saman, talaş gibi malzemeler ile örtülüyor. Böylece toprağın nem kaybı yavaşlamış oluyor, yabani otlar ışık alamadığından gelişemiyor. Malç tabakası altında uygun sıcaklık ve nem oluştuğundan, solucan ve mantarlar da gelişip, biyolojik aktivite artar.

Tabii ki tüm işlerin bitmesinden sonra tüm bitkiler ve kompost kutusu sulanarak, “can suyu” verildi ve gereken nem oranı sağlandı. İlk görüntü olarak fazla bir görsellik oluşmadı ise de, kısa bir süre sonra tohumlar yeşerdiğinde, burası çok güzel ve aynı zamanda eğitici bir alan olacağına inanıyorum.

Bu uygulamada ilk başta Selda olmak üzere, tük katkı sağlayanlara çok teşekkür ediyor ve herkesin bahçesinde permakültür uygulayacağı günleri ümit ediyorum.

SONUÇ

Konuk Yazar içeriğidir: 

Hasan Oral blog: 

Facebook Hasan Oral